HPV lây qua đường gì? Lối sống nào để phòng vệ HPV đúng cách?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ riêng năm 2019 đã ghi nhận hơn 690.000 ca ung thư liên quan đến HPV trên toàn thế giới, trong đó phần lớn là ở phụ nữ (1). Những con số đáng báo động này nhấn mạnh sự cấp thiết của việc nâng cao nhận thức và chủ động phòng vệ HPV. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Năm 2019, thống kê có hơn 690.000 ca ung thư trên toàn cầu liên quan đến HPV, trong đó hơn 620.000 ca ở phụ nữ và khoảng 70.000 ca ở nam giới (1). Những con số này cảnh báo chúng ta về tầm quan trọng của việc hiểu rõ và phòng vệ HPV 

HIỂU ĐÚNG VỀ MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA HPV 

HPV là tên viết tắt của Human Papilloma Virus - loại vi rút gây u nhú ở người (1). Hiện nay đã có hơn 200 týp được xác định (1). Trong đó, 40 týp HPV lây truyền qua đường tình dục có thể gây bệnh tại các bộ phận sinh dục và hậu môn ở cả nam và nữ (2). 

HPV vi rút gây u nhú ở người 
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa) 

Nhiễm HPV cực kỳ phổ biến trên thế giới (3). Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) giai đoạn 2013 - 2016 đã ước tính khoảng 43 triệu người đang nhiễm HPV tại Hoa Kỳ (4). Mỗi năm có khoảng 13 triệu người ở Mỹ nhiễm mới HPV, bao gồm cả thanh thiếu niên và người trưởng thành (4).  

Xác suất nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời, khi có ít nhất một bạn tình khác giới khoảng 91% ở nam và ở nữ giới là 85% (5)  

Đa số các trường hợp nhiễm HPV không có triệu chứng và có thể tự đào thải. Nhưng nhiễm dai dẳng có thể gây ra các bệnh lý, tiền ung thư và ung thư liên quan. (6)  

HPV là nguyên nhân gây ra gần 100% ung thư cổ tử cung, hơn 90% ung thư hậu môn ở cả nam và nữ , khoảng 70% các ca ung thư âm đạo, âm hộ và một số các ung thư nguy hiểm khác (2) 

 

NHỮNG CON ĐƯỜNG LÂY NHIỄM HPV CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT (7) 

HPV có thể lây truyền qua nhiều con đường khác nhau mà không phải ai cũng biết. Dưới đây là những con đường lây nhiễm HPV: 

1. Quan Hệ Tình Dục 

HPV chủ yếu lây truyền qua hoạt động tình dục, bao gồm quan hệ qua âm đạo, hậu môn và miệng (7). Những người có nhiều bạn tình có nguy cơ nhiễm HPV cao hơn (7). Đáng lưu ý HPV có thể lây truyền ngay cả khi người nhiễm không có dấu hiệu hoặc triệu chứng gì (7). 

HPV chủ yếu lây truyền qua hoạt động tình dục. (7)
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa) 

2. Tiếp Xúc Da Với Da 

HPV có thể lây truyền qua tiếp xúc thân mật da kề da, không lây qua máu hay dịch cơ thể.  

Ngay cả khi người nhiễm không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào, vi rút vẫn có thể truyền sang người khác. Thực tế, một người có thể mang HPV nhiều năm mà không xuất hiện triệu chứng hay gây ra vấn đề sức khỏe.  

 

3. Lây truyền Từ Mẹ Sang Con khi sinh  

 Mặc dù hiếm, nhưng HPV có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Vi rút có thể gây ra u nhú đường hô hấp tái phát - một bệnh lý hiếm gặp nhưng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe kéo dài 

 

YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ NHIỄM HPV (7)(8) 

1. Quan Hệ Tình Dục Sớm, Quan Hệ Tình Dục Không An Toàn, Nhiều Bạn Tình (7)  

 HPV lây truyền phổ biến qua quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ âm đạo, hậu môn và miệng (7). Việc quan hệ tình dục sớm hoặc có nhiều bạn tình làm tăng nguy cơ nhiễm HPV. (7) 

Ngoài ra, quan hệ tình dục không an toàn (không sử dụng bao cao su) cũng là một yếu tố tăng nguy cơ mắc HPV (7). Mặc dù bao cao su giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HPV, nhưng không thể bảo vệ hoàn toàn vì vi rút có thể lây qua những vùng da không được bao phủ. (7) 

2. Người bị suy giảm miễn dịch (HIV) (8)  

Những người có hệ miễn dịch suy yếu có thể khó loại bỏ virus HPV hơn và có nguy cơ cao hơn gặp phải các vấn đề sức khỏe do HPV gây ra – bao gồm cả những người sống chung với HIV/AIDS. (8)  

Ngoài ra có thể kể đến các yếu tố nguy cơ nhiễm HPV khác như: Vệ sinh sinh dục không đúng cách, Viêm cổ tử cung mạn tính, nhiễm khuẩn lây truyền qua đường quan hệ tình dục, điều kiện dinh dưỡng, kinh tế xã hội thấp, hút thuốc lá, đái tháo đường (9) 

 

NHỮNG HIỂU LẦM THƯỜNG GẶP KHI NÓI VỀ HPV 

1. Đã nhiều năm, nhiều tháng không quan hệ tình dục nên không thể nhiễm HPV (1) (8)  

 Giải đáp: Nhiều người nghĩ rằng nếu không có quan hệ tình dục trong một thời gian dài, thì sẽ không thể bị nhiễm HPV. Tuy nhiên, điều này không đúng. HPV có thể đã tồn tại trong cơ thể từ trước và không gây ra triệu chứng ngay lập tức (1). Vi rút có thể ở trong cơ thể trong nhiều năm mà không hay biết (1). Hầu hết người có hoạt động tình dục có nguy cơ nhiễm HPV ở một thời điểm nào đó trong đời bất kể nam nữ (10).

   

2. Tắm ở hồ bơi có thể bị nhiễm HPV (7) 

Giải đáp: HPV không lây nhiễm qua các vật dụng công cộng như bệ ngồi vệ sinh, hồ bơi, bồn tắm nước nóng, hay khi chia sẻ đồ ăn hoặc dụng cụ ăn uống.  

 

3. Vợ chồng chung thủy hoặc chỉ quan hệ với một bạn tình thì không thể nhiễm HPV (11) (12)  

Giải đáp: Bạn vẫn có thể bị nhiễm HPV dù chỉ có 1 bạn tình. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ công bố vào năm 2024: ước tính khoảng 85% người trưởng thành có nguy cơ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Triệu chứng từ nhiễm HPV có thể phát triển nhiều năm sau khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm. Do đó, khó để biết được mình bị nhiễm HPV lần đầu tiên khi nào 

 

CÁCH XÂY DỰNG “LÁ CHẮN” PHÒNG VỆ HPV 

1. Duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm: không hút thuốc lá, uống rượu, bia, tăng cường vận động thể lực, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng để hỗ trợ miễn dịch (9). 

2. Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su đúng cách giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, dù không bảo vệ hoàn toàn do vi rút có thể lây qua vùng da không được bao phủ (13).  

3. Tiêm vắc xin HPV tại các cơ sở y tế (9). Vắc xin cần thiết như nhau cho cả nam và nữ. (14)  

4. Tầm soát UTCTC (định kỳ cho phụ nữ từ 21-65 tuổi theo hướng dẫn của chuyên gia y tế (9)  

5. Theo một số nghiên cứu, cắt bao quy đầu tự nguyện ở nam giới có thể giảm nguy cơ nhiễm HPV (15). 

Tham vấn với chuyên gia y tế để dự phòng HPV và các bệnh lý liên quan 
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa) 

HPV lây truyền phổ biến qua quan hệ tình dục, bao gồm âm đạo, hậu môn và miệng (7). Những thói quen như hút thuốc, uống rượu, quan hệ tình dục không an toàn và có nhiều bạn tình sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm vi rút này (9). Để bảo vệ sức khỏe, việc duy trì lối sống lành mạnh, sử dụng bao cao su đúng cách và tiêm vắc xin HPV là những biện pháp quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh liên quan. (9) (13)  

Tìm hiểu thêm về các biện pháp dự phòng bệnh lý và ung thư do HPV, bao gồm vắc xin, lối sống an toàn, lành mạnh và tầm soát ung thư cổ tử cung tại đây/tại: https://hpv.vn/dia-diem-tu-van (9) 

 

Tài liệu tham khảo: 

(1) World Health Organization (WHO). Human papillomavirus and cancer. 5 March 2024. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer  

(2) Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Basic Information about HPV and Cancer. 17 September 2024. https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic-information.html.   

(3) Centers for Disease Control and Prevention. "Chapter 11: Human Papillomavirus." Pink Book, Centers for Disease Control and Prevention, 23 Apr. 2024, https://www.cdc.gov/pinkbook/hcp/table-of-contents/chapter-11-human-papillomavirus.html. Accessed December 20, 2024  

(4) American Cancer Society. What is HPV (Human Papillomavirus). 30 May 2025. https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/hpv/hpv-prevention.html.   

(5) Chesson HW, Dunne EF, Hariri S, Markowitz LE. The estimated lifetime probability of acquiring human papillomavirus in the United States. Sex Transm Dis. 2014 Nov;41(11):660-4.    

(6) Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases ("The Pink Book"), 14th ed., Centers for Disease Control and Prevention, 17 May 2024.  

(7) American Cancer Society. How to Protect Against HPV. 30 April 2024. https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/hpv/hpv-prevention.html.  

(8) CDC. Genital HPV Infection. Basic Fact Sheet. Updated Apr 2022.  

(9) Bộ Y tế Việt Nam. Hướng dẫn dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung. Quyết định số 3792/QĐ-BYT. Ngày 17 tháng 12 năm 2024  

(10) National Cancer Institute. Cervical Cancer Causes, Risk Factors, and Prevention. 2 August 2024 https://www.cancer.gov/types/cervical/causes-risk-prevention?utm  

(11) CDC. Clinical Overview of HPV. Jul 2024 Clinical Overview of HPV | HPV | CDC  

(12) Centers for Disease Control and Prevention. "About Genital HPV Infection." Centers for Disease Control and Prevention, 6 Feb. 2024. https://www.cdc.gov/sti/about/about-genital-hpv-infection.html  

(13) Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sùi mào gà. Ban hành kèm theo Quyết định số 5185/QĐ-BYT ngày 09 tháng 11 năm 2021.     

(14) Zou, Kangni et al. “Prevention and treatment of human papillomavirus in men benefits both men and women.” Frontiers in cellular and infection microbiology vol. 12 1077651. 24 Nov. 2022)   

(15) World Health Organization. Human Papillomavirus (HPV) and Cervical Cancer. 5 Mar. 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer. Accessed 29 May 2025.