Ung thư cổ tử cung: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Theo ước tính của Globocan 2022, mỗi năm ở Việt Nam, ước tính có khoảng 4.612 ca mắc mới và 2.571 ca tử vong do ung thư cổ tử cung (1). Dấu hiệu ung thư cổ tử cung thường không rõ rệt ở giai đoạn đầu (2).

Ung thư cổ tử cung là bệnh lý ác tính của biểu mô vảy (biểu mô lát tầng) hoặc biểu mô tuyến cổ tử cung, đứng hàng thứ hai trong các ung thư sinh dục ở nữ giới về tỷ lệ mắc cũng như tỷ lệ tử vong (3). Hầu hết các trường hợp Ung thư cổ tử cung có liên hệ mật thiết với các týp HPV nguy cơ cao (4). Vậy dấu hiệu ung thư cổ tử cung là gì và phòng ngừa ung thư cổ tử cung như thế nào?  

Mức độ nguy hiểm của ung thư cổ tử cung

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ tư ở phụ nữ trên toàn cầu với khoảng 660.000 ca mắc mới và khoảng 350.000 ca tử vong vào năm 2022 (5).  

Theo báo cáo của Trung tâm Thông tin HPV công bố năm 2023, ở Việt Nam, ung thư cổ tử cung nằm trong top 5 loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ từ 15 đến 44 tuổi (6). Theo báo cáo Globocan 2022, mỗi năm, nước ta ghi nhận khoảng hơn 4.600 ca mắc mới, với hơn 2.500 ca tử vong do ung thư cổ tử cung (1). Tính trung bình, mỗi ngày có khoảng 12 ca mắc mới và khoảng 6 người qua đời vì căn bệnh này (1).  

Ở giai đoạn đầu, phụ nữ bị ung thư cổ tử cung và tiền ung thư không có triệu chứng, chỉ đến khi khối u phát triển lớn hoặc ảnh hưởng đến một số chức năng trong cơ thể thì các triệu chứng mới xuất hiện (2), khiến việc phát hiện khi bệnh đang ở giai đoạn đầu trở nên khó khăn.

Ung thư cổ tử cung có diễn biến khá âm thầm  
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ)

Không giống như các loại ung thư khác thường xảy ra ở độ tuổi lớn hơn, ung thư cổ tử cung thường xuất hiện ở những phụ nữ trong độ tuổi từ 35 đến 65 (7). Ngay cả khi điều trị thành công bằng phẫu thuật, ung thư cổ tử cung vẫn có thể để lại những di chứng lâu dài như suy giảm khả năng sinh sản, khó thụ thai, đau đớn về thể chất và ảnh hưởng đến đời sống thân mật (8).

Dấu hiệu ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung bao gồm 2 giai đoạn: tiền ung thư (khoảng 5-10 năm, không có triệu chứng) và giai đoạn ung thư (2). Triệu chứng ung thư cổ tử cung giai đoạn đầu và giai đoạn tiền ung thư thường không có (2). Đến khi khối u phát triển lớn hoặc ảnh hưởng đến một số chức năng trong cơ thể, dấu hiệu ung thư cổ tử cung mới xuất hiện (2).  

Triệu chứng ung thư cổ tử cung bao gồm (2):  

• Xuất hiện đốm máu hoặc chảy máu nhẹ giữa hoặc sau kỳ kinh nguyệt   

• Kỳ kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường 

• Chảy máu sau khi quan hệ tình dục, thụt rửa hoặc khám vùng chậu. 

• Tăng tiết dịch âm đạo 

• Đau khi quan hệ tình dục 

• Đau ở kỳ mãn kinh 

• Đau vùng chậu và/hoặc đau lưng dai dẳng, không rõ nguyên nhân  

Dấu hiệu ung thư cổ tử cung dễ bị nhầm lẫn thành dấu hiệu của bệnh phụ khoa thông thường 
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ)

Nguyên nhân gây ra ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung là bệnh lý ác tính của biểu mô lát (biểu mô vảy) hoặc biểu mô tuyến cổ tử cung (3). Ung thư cổ tử cung có liên hệ mật thiết với HPV nguy cơ cao - loại virus gây u nhú ở người. Gần 100% các trường hợp ung thư cổ tử cung gây ra bởi các týp HPV nguy cơ cao (4). Cụ thể, HPV týp 16 và HPV týp 18 chiếm đa số trường hợp ung thư cổ tử cung ở nữ giới (9).  HPV chủ yếu lây truyền qua đường tình dục bao gồm cả quan hệ tình dụng bằng miệng hoặc hậu môn (10). Ngoài ra còn có một số con đường khác như: 

• Qua đường tiếp xúc sinh dục (khác giới hay đồng giới), quan hệ tình dục (sinh dục- sinh dục, tay - sinh dục, miệng- sinh dục) (10) 

• Lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở (11) 

• HPV có thể tự lây truyền từ các bộ phận trên cùng cơ thể từ cơ quan sinh dục (sinh dục - hậu môn, sinh dục - miệng) (10,12)  

Hiện nay, theo Bộ Y tế, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HPV là: (13)  

• Quan hệ tình dục sớm hoặc quan hệ tình dục với nhiều người  

• Sinh nhiều con 

• Vệ sinh sinh dục không đúng cách  

• Viêm cổ tử cung mạn tính, nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục  

• Điều kiện dinh dưỡng, kinh tế xã hội thấp  

• Hút thuốc lá, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch (do nhiễm HIV) 

• Sử dụng thuốc tránh thai đường uống trong thời gian kéo dài (<10 năm) 

Phòng vệ HPV kết hợp tầm soát định kì và một lối sống lành mạnh giúp hạn chế nguy cơ ung thư cổ tử cung 
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ)

Phòng ngừa ung thư cổ tử cung như thế nào?

Ung thư cổ tử cung có khả năng chữa khỏi hoàn toàn nếu phát hiện sớm, điều trị kịp thời (5). Ung thư cổ tử cung là bệnh ung thư duy nhất có thể dự phòng gần như hoàn toàn bằng các phương pháp an toàn, đơn giản và ít tốn kém (14).   

Cụ thể,  phòng ngừa ung thư cổ tử cung có thể thực hiện theo các khuyến nghị như sau:  

• Thay đổi hành vi lối sống như không hút thuốc, tăng cường vận động thể lực, dinh dưỡng hợp lý (3)    

• Quan hệ tình dục an toàn và quan hệ tình dục một vợ một chồng (15).   

• Tiêm vắc xin HPV tại các cơ sở y tế (3) (16)   

• Phụ nữ 21-65 tuổi nên tham gia chương trình tầm soát định kỳ ung thư cổ tử cung theo khuyến nghị của Bộ Y tế. Đây là một trong những biện pháp quan trọng giúp phát hiện sớm các tế bào bất thường, từ đó có hướng xử lý kịp thời và giảm nguy cơ tiến triển thành ung thư (3).

Ung thư cổ tử cung không quá đáng sợ nếu bạn biết phòng ngừa và điều trị kịp thời  
(hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ)

Vai trò của giáo dục và nâng cao ý thức về ung thư cổ tử cung

Ngoài các biện pháp cá nhân, việc nâng cao hiểu biết về HPV và ung thư cổ tử cung cũng rất quan trọng. Phụ nữ cần tự tìm hiểu về các nguy cơ gây ung thư cũng như cách bảo vệ sức khỏe, đồng thời khuyến khích người thân áp dụng các biện pháp phòng vệ HPV từ sớm. Các chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản tại trường học và cộng đồng sẽ giúp lan tỏa kiến thức, thúc đẩy mọi người chủ động chăm sóc bản thân.  

Tóm lại, ung thư cổ tử cung có thể phòng tránh nếu phụ nữ chủ động phòng vệ HPV, sống lành mạnh, quan hệ tình dục an toàn và thường xuyên kiểm tra sức khỏe. Thực hiện các biện pháp này không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn góp phần mang đến một cuộc sống khỏe mạnh, chất lượng hơn.  

Ung thư cổ tử cung đứng thứ tư trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới trên toàn cầu vào năm 2022 theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) (5). Theo báo cáo của Trung tâm Thông tin HPV công bố năm 2023 thì tại Việt Nam, căn bệnh là 1 trong 5 loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ từ 15 đến 44 tuổi (6). Ung thư cổ tử cung có liên hệ mật thiết với các týp HPV nguy cơ cao (4).  

Việc áp dụng các biện pháp phòng vệ HPV và tầm soát định kỳ ung thư cổ tử cung có ý nghĩa rất lớn trong việc dự phòng ung thư cổ tử cung. Tham vấn với chuyên gia y tế và xem các địa điểm tư vấn gần bạn nhất để tham vấn về các biện pháp ngay hôm nay!

Tài liệu tham khảo: 

1. International Agency for Research on Cancer (IARC), Global Cancer Observatory in Vietnam, Jun 2025    

2. Hội Y học dự phòng Việt Nam. Khuyến cáo lịch tiêm chủng vắc xin cho mọi lứa tuổi ở Việt Nam. Nhà xuất bản Y học, 2023   

3. Hướng dẫn dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung. Ban hành kèm theo Quyết định số 3792/QĐ-BYT ngày 17 tháng 12 năm 2024.  

4. World Health Organization (WHO). "Cervical Cancer." World Health Organization, https://www.who.int/health-topics/cervical-cancer. Accessed 16 Jan. 2025.   

5. World Health Organization. Human Papillomavirus (HPV) and Cervical Cancer. 5 Mar. 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer. Accessed 29 May 2025  

6. HPV Centre. "Viet Nam Human Papillomavirus and Related Cancers, Fact Sheet 2023." HPV Centre, 10 Mar. 2023. https://hpvcentre.net/statistics/reports/VNM_FS.pdf.  

7. National Cervival Cancer Coalition. “International Cervical Cancer”. Accessed May 2025. https://www.nccc-online.org/about-nccc/international-cervical-cancer/    

8. Herzog, Thomas J., and Jason D. Wright. "The impact of cervical cancer on quality of life—the components and means for management." Gynecologic oncology 107.3 (2007): 572-577.  

9. Reddout N, Christensen T, Bunnell A, et al. High risk HPV types 18 and 16 are potent modulators of oral squamous cell carcinoma phenotypes in vitro. Infect Agent Cancer. 2007;2:21. Published 2007 Nov 14. 

10. Bharti AC. Et al (2018). Therapeutic startegies for human papillomavirus infection and associated cancers. Frontiers In Bioscience,10: 15-73. 

11. Petca A, Borislavschi A, Zvanca ME, Petca RC, Sandru F, Dumitrascu MC. Non-sexual HPV transmission and role of vaccination for a better future (Review). Exp Ther Med. 2020;20(6):186. 

12. Wierzbicka M. et al (2022). Transmission and clearance of human papillomavirus infection in the oral cavity and its role in oropharyngeal carcinoma – A review. Rev Med Virol, e2337. 

13. Kế hoạch hành động quốc gia về dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung giai đoạn 2016-2025. Ban hành kèm theo Quyết định số 5240/QĐ-BYT ngày 23/09/2016 

14. Cecilia, Nwabichie Chinermerem, A. M. Rosliza, and I. Suriani. "Global burden of cervical cancer: a literature review." International Journal of Public Health and Clinical Sciences 4.2 (2017): 10-18. 

15. Centers for Disease Control and Prevention. "About Genital HPV Infection." Centers for Disease Control and Prevention, 6 Feb. 2024. https://www.cdc.gov/sti/about/about-genital-hpv-infection.html. Accessed 19 August 2024.  

16. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sùi mào gà. Ban hành kèm theo Quyết định số 5185/QĐ-BYT ngày 09 tháng 11 năm 2021.