HPV là gì và có nguy hiểm không? Nguyên nhân nhiễm HPV?

HPV là gì và có nguy hiểm không? Nguyên nhân nhiễm HPV?

HPV hay còn gọi là Human papilomavirus là một loại vi rút gây u nhú ở người (1). Một người có thể nhiễm HPV khi quan hệ tình dục với người đã nhiễm (2). Trong khi đó, đa số người nhiễm HPV đều không có triệu chứng và không tiến triển thành bệnh lý (3).

HPV là vi rút lây qua đường tình dục phổ biến và có thể gây ra tiền ung thư, ung thư nguy hiểm và bệnh lý liên quan (1). Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn HPV là gì và HPV lây qua đường nào.

HPV là gì? HPV gây bệnh gì?

HPV là tên viết tắt của Human Papillomavirus - một loại vi rút gây u nhú ở người (1). Hiện nay, các nhà khoa học đã xác định hơn 200 týp HPV (4). Trong đó, có ít nhất 15 týp HPV lây qua đường tình dục thuộc nhóm nguy cơ cao có khả năng gây ung thư (5).  

Ngoài ra, một số týp nguy cơ thấp như 6 và 11 có thể gây ra mụn cóc sinh dục và u nhú đường hô hấp tái phát (hiếm gặp hơn) (6).  

Ung thư phổ biến nhất do HPV gây ra có thể kể đến là ung thư cổ tử cung ở nữ giới, theo báo cáo về số lượng ung thư do HPV tại Hoa Kỳ do Chương trình Giám sát, Dịch tễ học và Kết quả cuối cùng (SEER) của Viện Ung thư Quốc gia (NCI) và Chương trình Đăng ký Ung thư Quốc gia thực hiện (4).
 

HPV có thể gây ung thư cho cả nam và nữ (Hình ảnh minh hoạ)
 

HPV lây qua đường nào?

HPV lây truyền chủ yếu qua đường tình dục. Theo nghiên cứu, hầu hết các trường hợp nhiễm HPV đều mắc phải trong năm đầu tiên quan hệ tình dục, và nguy cơ nhiễm tỷ lệ thuận với số lượng bạn tình (7). Xác suất trung bình nhiễm HPV ít nhất 1 lần trong đời khi có ít nhất 1 bạn tình khác giới là 85% ở nữ giới và 91% ở nam giới (8). Tuy nhiên, HPV không chỉ lây qua đường tình dục khi quan hệ trực tiếp (2). HPV lây qua nhiều con đường khác nhau như:   

• HPV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục bao gồm cả quan hệ bằng miệng hoặc hậu môn  

• Tự lây truyền từ các bộ phận đã nhiễm trên cơ thể (9)  

• Tiếp xúc với các vật dụng đã nhiễm HPV  

• Con đường lây nhiễm HPV hiếm gặp hơn là từ mẹ sang con qua đường sinh nở (10)  

   

Nhiễm HPV đa số không có triệu chứng và có thể tự khỏi mà không cần điều trị (4). Tuy nhiên, một số trường hợp nhiễm HPV dai dẳng có thể dẫn đến các bệnh lý liên quan như mụn cóc sinh dục, tiền ung thư, ung thư (4).  

Các týp HPV thường gặp

Các týp HPV được chia thành hai nhóm: nhóm nguy cơ thấp và nhóm nguy cơ cao dựa vào khả năng gây ung thư của chúng. Nhóm nguy cơ thấp thường gặp là HPV týp 6 và HPV týp 11 (6). Các loại này gây ra mụn cóc sinh dục và hiếm gặp hơn là bệnh u nhú đường hô hấp tái phát (6).  

Đối với nhóm nguy cơ cao, có đến 15 týp HPV (5). HPV nguy cơ cao có khả năng gây ra ung thư ở cả nam và nữ (5). Trong đó, HPV 16 và HPV 18 lần lượt là 2 týp HPV nguy cơ cao phổ biến nhất, đặc biệt ở nữ giới (11). HPV 16 và 18 là hai týp HPV gây bệnh ung thư cổ tử cung phổ biến (12). Ngoài ra, các HPV nguy cơ cao còn gây ung thư âm đạo ở nữ giới (13). Thời điểm phòng vệ HPV tốt nhất chính là trước khi tiếp xúc với vi rút này qua đường quan hệ tình dục đầu tiên. (3).
 

Phòng vệ HPV từ sớm để bảo vệ bạn và người thân (Hình ảnh minh hoạ)
 

Phòng vệ HPV như thế nào?  

Để phòng vệ HPV hiệu quả, các biện pháp được Bộ Y tế khuyến cáo bao gồm:  

• Thay đổi hành vi lối sống như không hút thuốc, tăng cường vận động thể lực, dinh dưỡng hợp lý (14)   

• Quan hệ tình dục một vợ một chồng hoặc quan hệ tình dục với người chỉ quan hệ tình dục với bạn (15). Biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất hiện nay vẫn là sử dụng bao cao su đúng cách, tuy nhiên chỉ có tác dụng một phần (16)   

• Tiêm vắc xin HPV tại các cơ sở y tế (14) (16)   

• Bên cạnh đó theo một số nghiên cứu, việc đã thực hiện cắt bao quy đầu cũng có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HPV ở nam giới (17).  

• Phụ nữ 21-65 tuổi nên tham gia chương trình tầm soát định kỳ ung thư cổ tử cung theo khuyến nghị của Bộ Y tế. Đây là một trong những biện pháp quan trọng giúp phát hiện sớm các tế bào bất thường, từ đó có hướng xử lý kịp thời và giảm nguy cơ tiến triển thành ung thư (14).  

Bằng cách chủ động thực hiện các biện pháp trên, bạn có thể nâng cao khả năng phòng vệ trước HPV, bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh một cách hiệu quả.  

Một số sự thật về HPV

1. Nhiễm HPV thường không có triệu chứng. Người đã nhiễm HPV có thể lây truyền cho người khác ngay cả khi họ không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nào (15).     

2. Mặc dù phần lớn trường hợp nhiễm HPV có thể tự đào thải nhưng việc nhiễm HPV dai dẳng có thể dẫn đến mụn cóc sinh dục, tiền ung thư và một số bệnh ung thư liên quan (4).  

3. Đối với nữ giới, HPV nguy cơ cao là nguyên nhân gây ra gần như 100% ca ung thư cổ tử cung (18). Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là loại ung thư đứng thứ tư về mức độ phổ biến ở phụ nữ, với khoảng 660.000 ca mắc mới và khoảng 350.000 ca tử vong vào năm 2022 (17).
 

Chủ động dự phòng HPV giúp phụ nữ bảo vệ bản thân tốt hơn trước nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung do HPV

(hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ)
 

Chủ động phòng vệ HPV từ sớm chính là bảo vệ bản thân và gia đình của bạn! Xem các địa điểm tư vấn gần bạn nhất và tham vấn ngay với chuyên gia y tế để phòng vệ HPV ngay hôm nay!

Nội dung này được phối hợp biên soạn bởi Hội Y học Dự phòng Việt Nam và MSD, kiểm nhận bởi Hội Y học Dự phòng Việt Nam và MSD tài trợ cho mục tiêu giáo dục.  

Tài liệu tham khảo:

(1) American Cancer Society. What Is HPV (Human Papillomavirus)? Updated April 2025. https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/hpv/what-is-hpv.html   

(2) Bharti AC. Et al (2018). Therapeutic startegies for human papillomavirus infection and associated cancers. Frontiers In Bioscience,10: 15-73.   

(3) CDC. Human Papillomavirus. https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html  

(4) Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases ("The Pink Book"), 14th ed., Centers for Disease Control and Prevention, 2021. https://www.cdc.gov/pinkbook/hcp/table-of-contents/index.html. Accessed 19 August 2024  

(5) Munoz N, Bosch FX, de Sanjose S, Herrero R, Castellsaque X, Shah KV, Snijders PJ, Meijer CJ: Epidemiologic classification of human papillomavirus types associated with cervical cancer. N Engl J Med. 2003, 348: 518-527. 10.1056/NEJMoa021641  

(6) Garland SM et al. (2009) Natural history of genital warts: analysis of the placebo arm of 2 randomized phase III trials of a quadrivalent human papillomavirus (types 6, 11, 16, and 18) vaccine. J Infect Dis, 199:805–814.  

(7) Braaten KP et al.Human Papillomavirus (HPV), HPV-Related Diseases, and the HPV Vaccine, Rev Obstet Gynecol. 2008;1:2–10  

(8) Chesson HW, Dunne EF, Hariri S, Markowitz LE. The estimated lifetime probability of acquiring human papillomavirus in the United States. Sex Transm Dis. 2014 Nov;41(11):660-4.  

(9) Wierzbicka M. et al (2022). Transmission and clearance of human papillomavirus infection in the oral cavity and its role in oropharyngeal carcinoma – A review. Rev Med Virol, e2337.  

(10) Petca A, Borislavschi A, Zvanca ME, Petca RC, Sandru F, Dumitrascu MC. Non-sexual HPV transmission and role of vaccination for a better future (Review). Exp Ther Med. 2020;20(6):186.  

(11) Bruni, Laia, et al. "Cervical human papillomavirus prevalence in 5 continents: meta-analysis of 1 million women with normal cytological findings." Journal of Infectious Diseases 202.12 (2010): 1789-1799.  

(12) Reddout N, Christensen T, Bunnell A, et al. High risk HPV types 18 and 16 are potent modulators of oral squamous cell carcinoma phenotypes in vitro. Infect Agent Cancer. 2007;2:21. Published 2007 Nov 14.  

(13) Alemany L et al (2014). Large contribution of human papillomavirus in vaginal neoplastic lesions: a worldwide study in 597 samples. Eur J Cancer, 50:2846-2854. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25155250/  

(14) Hướng dẫn dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung. Ban hành kèm theo Quyết định số 3792/QĐ-BYT ngày 17 tháng 12 năm 2024.  

(15) Centers for Disease Control and Prevention. "About Genital HPV Infection." Centers for Disease Control and Prevention, 6 Feb. 2024. https://www.cdc.gov/sti/about/about-genital-hpv-infection.html. Accessed 19 August 2024.  

(16) Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sùi mào gà. Ban hành kèm theo Quyết định số 5185/QĐ-BYT ngày 09 tháng 11 năm 2021.  

(17) World Health Organization. Human Papillomavirus (HPV) and Cervical Cancer. 5 Mar. 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer. Accessed 29 May 2025.  

(18) World Health Organization (WHO). "Cervical Cancer." World Health Organization, https://www.who.int/health-topics/cervical-cancer. Accessed 16 Jan. 2025.