Ung thư hậu môn ở nam giới: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách dự phòng

Ung thư hậu môn ở nam giới cũng như nữ giới thường không được phát hiện sớm do các triệu chứng ban đầu mờ nhạt, dễ bị nhầm lẫn với bệnh trĩ (1). Cùng tìm hiểu ngay các dấu hiệu cảnh báo, nguyên nhân gây bệnh và biện pháp dự phòng  để góp phần bảo vệ sức khỏe của bản thân. 

Ung thư hậu môn ở nam giới: Nhận diện sớm để góp phần bảo vệ sức khỏe (Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa) 

Ung thư hậu môn ở nam cũng như ở nữ là một loại ung thư hiếm gặp; Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ công bố năm 2023: ung thư hậu môn chiếm khoảng 2% trong các trường hợp khối u ác tính đường tiêu hoá (2). Mặc dù không phổ biến như ung thư đại tràng hay trực tràng, nhưng tỷ lệ mắc ung thư hậu môn đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây (3). Căn bệnh này hiếm gặp ở người dưới 35 tuổi và chủ yếu xuất hiện ở người trung niên và cao tuổi, với độ tuổi chẩn đoán trung bình vào khoảng đầu những năm 60. (3) 

Nhận diện sớm các biểu hiện ung thư hậu môn sẽ giúp việc điều trị trở nên hiệu quả hơn (1). Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về nguyên nhân ung thư hậu môn ở nam giới cũng như nữ giới, các triệu chứng cần chú ý và cách dự phòng căn bệnh này! 

Khái quát về ung thư hậu môn  

Theo Chương trình Giám sát, Dịch tễ học và Kết quả Cuối cùng (SEER) của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ: ung thư hậu môn tuy không phổ biến, nhưng số ca mắc bệnh này tại Mỹ đang có xu hướng gia tăng (4). Vậy ung thư hậu môn là bệnh lý gì? 

Ung thư hậu môn là gì? 

Ung thư hậu môn là bệnh lý ác tính (ung thư) xảy ra tại vùng ống hậu môn hoặc da quanh hậu môn (5). Loại phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous Cell Carcinoma – SCC), chiếm khoảng 90% tổng số ca mắc tại Hoa Kỳ. (5) 

Dù không phổ biến như nhiều loại ung thư khác, ung thư hậu môn vẫn là căn bệnh đáng lo ngại, đặc biệt đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao. (4) 

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư hậu môn bao gồm: nhiễm dai dẳng vi rút HPV týp nguy cơ cao — đặc biệt là týp 16 và 18, liên quan phổ biến đến ung thư hậu môn. Ngoài ra, những người nhiễm HIV, có hệ miễn dịch suy giảm, quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc lớn tuổi cũng nằm trong nhóm nguy cơ cao. (4) 

Ung thư hậu môn là gì? 

Số liệu báo động về ung thư hậu môn (3) 

Nguy cơ mắc ung thư hậu môn trong suốt cuộc đời của một người là khoảng 1 trên 500. Theo ước tính của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, trong năm 2024 trên dân số Hoa Kỳ: 

• Khoảng 10.540 ca mắc mới (3.360 ở nam giới và 7.180 ở nữ giới) 

• Khoảng 2.190 ca tử vong (1.000 ở nam giới và 1.190 ở nữ giới) 

Số ca ung thư hậu môn đã gia tăng trong nhiều năm qua. Nguy cơ một người bị chẩn đoán mắc ung thư hậu môn trong suốt cuộc đời là khoảng 1 trong 500. Bệnh này hiếm gặp ở người dưới 35 tuổi và phát hiện chủ yếu ở người lớn tuổi, với độ tuổi trung bình khi được chẩn đoán là những năm đầu tuổi 60.   
 

Phân loại ung thư hậu môn (5) 

Ung thư hậu môn thường được chia thành 2 nhóm dựa trên vị trí khởi phát, bao gồm ung thư ống hậu môn (phía trên rìa hậu môn) và ung thư da quanh hậu môn (phía dưới rìa hậu môn). Đôi khi, phác đồ điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí của khối u. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ung thư hậu môn có thể lan từ vùng này sang vùng khác, khiến việc xác định chính xác nơi khối u khởi phát trở nên khó khăn. (5) 

Dưới đây là loại ung thư hậu môn thường và hiếm gặp: 

Loại thường gặp: 

• Ung thư biểu mô vảy (Squamous Cell Carcinoma): Là loại ung thư hậu môn phổ biến nhất (gần 90% ca), bắt nguồn từ tế bào vảy ở ống hậu môn và vùng da quanh hậu môn. Đối với ung thư biểu mô tế bào vảy ở vùng rìa hậu môn (da quanh hậu môn), việc điều trị có thể theo hướng giống như ung thư hậu môn hoặc như ung thư da tế bào vảy. Do đó, nếu được chẩn đoán mắc ung thư vùng quanh hậu môn, điều quan trọng là bạn cần gặp bác sĩ chuyên khoa để xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất. (5) 

Các loại ung thư hậu môn hiếm gặp:  

• Ung thư tuyến (Adenocarcinoma): Hiếm gặp, phát triển từ các tuyến gần trực tràng hoặc dưới lớp niêm mạc hậu môn. (5) 

• Ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal Cell Carcinoma): Rất hiếm ở hậu môn. Là dạng ung thư da thường gặp ở vùng tiếp xúc ánh nắng, nhưng đôi khi xuất hiện ở da quanh hậu môn. (5) 

• Ung thư hắc tố (Melanoma): Hiếm nhưng nguy hiểm, xuất phát từ tế bào sắc tố ở da hoặc niêm mạc hậu môn. (5) 

• U mô đệm đường tiêu hóa (GIST): Rất hiếm ở hậu môn, thường gặp ở dạ dày hoặc ruột non. (5) 

Nguyên nhân ung thư hậu môn (4) 

Đã có những yếu tố nguy cơ gây ung thư hậu môn được xác định, chủ yếu do những thay đổi xã hội và văn hóa làm tăng khả năng tiếp xúc với các yếu tố này. 

• Nhiễm vi rút u nhú ở người (HPV): Đây là yếu tố nguy cơ phần lớn gây ung thư hậu môn (4). Nhiễm dai dẳng các týp HPV nguy cơ cao đặc biệt là các týp HPV 16 và 18, có liên hệ mật thiết với ung thư vùng hậu môn - sinh dục như ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo và cả ung thư hậu môn (4). Đa số trường hợp nhiễm HPV không có triệu chứng và có thể tự đào thải (6). Nhiễm HPV dai dẳng có thể dẫn đến các bệnh lý, tiền ung thư và ung thư liên quan khác bao gồm ung thư hậu môn ở cả nam giới và nữ giới. (6) 

• Tuổi tác: Nguy cơ ung thư hậu môn tăng theo tuổi, với độ tuổi trung bình khi chẩn đoán là 62 tuổi. Đặc biệt, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở phụ nữ từ 75-79 tuổi và nam giới từ 80-84 tuổi. (4) 

• Giới tính: Phụ nữ có tỷ lệ mắc ung thư hậu môn cao hơn nam giới. (4) 

• Vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV): Người nhiễm HIV có nguy cơ mắc ung thư hậu môn cao hơn đáng kể (gấp tới 40 lần) so với dân số chung . (4) 

• Quan hệ tình dục: Các yếu tố như có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục sớm và quan hệ tình dục qua đường hậu môn làm tăng nguy cơ nhiễm HPV, từ đó tăng nguy cơ ung thư. (4) 

• Ức chế miễn dịch: Những người mắc các tình trạng suy giảm miễn dịch – bao gồm người được ghép tạng và bệnh nhân mắc các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh Crohn, và viêm loét đại tràng – đều có nguy cơ cao hơn mắc ung thư biểu mô hậu môn. Việc sử dụng corticosteroid toàn thân kéo dài (dạng thuốc ức chế miễn dịch) cũng góp phần làm tăng mức độ dễ bị tổn thương này. (4) 

• Hút thuốc: Đây là một yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc bệnh theo số lượng và thời gian hút, đồng thời cản trở quá trình loại bỏ tế bào loạn sản. Ngoài ra, việc hút thuốc lá có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể kém hiệu quả hơn trong việc đào thải HPV nhiễm dai dẳng và các tế bào bất thường tại vùng hậu môn. 

 Người nhiễm HIV có nguy cơ mắc ung thư hậu môn cao hơn 40 lần so với dân số chung (4) 

Dấu hiệu ung thư hậu môn (1) 

Các triệu chứng của ung thư hậu môn có thể khác nhau ở mỗi người. Một số triệu chứng có thể kéo dài không dứt, trong khi một số khác có thể tạm biến mất rồi quay trở lại. (1) 

Những triệu chứng quan trọng cần lưu ý bao gồm: 

• Chảy máu từ hậu môn hoặc trực tràng 

• Ngứa ở vùng hậu môn hoặc quanh hậu môn 

• Xuất hiện khối u hoặc cục lạ ở lỗ hậu môn 

• Đau hoặc cảm giác tức nặng ở vùng hậu môn 

• Phân mỏng hơn bình thường hoặc thay đổi thói quen đi tiêu 

• Dịch tiết bất thường từ hậu môn 

• Mất kiểm soát khi đi tiêu (đại tiện không tự chủ) 

• Sưng hạch bạch huyết quanh hậu môn hoặc bẹn 

Những triệu chứng này thường bị nhầm tưởng là các biểu hiện lâm sàng của các bệnh lành tính (không phải ung thư) như trĩ, nứt hậu môn hoặc mụn cóc quanh hậu môn. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kể trên, việc đến gặp các chuyên gia y tế để được kiểm tra và xác định nguyên nhân, cũng như điều trị là rất cần thiết & quan trọng. (1) 

Tham vấn ý kiến bác sĩ ngay nếu thấy có dấu hiệu bất thường ở hậu môn (Hình ảnh mang tính chất minh hoạ 

Sơ lược về phương pháp chuẩn đoán ung thư hậu môn ở nam 

Nhiều trường hợp ung thư hậu môn có thể được phát hiện sớm nhờ các triệu chứng ban đầu khiến người bệnh đi khám. Tuy nhiên, một số trường hợp không có biểu hiện rõ ràng cho đến khi bệnh tiến triển nặng. Đôi khi các triệu chứng lại giống với bệnh lành tính, làm chậm quá trình chuẩn đoán. Phương pháp chẩn đoán bao gồm (7) (8): 

• Khám trực tràng kỹ thuật số (DRE): Ung thư hậu môn phát triển ở vị trí mà bác sĩ có thể dễ dàng tiếp cận qua khám hậu môn trực tràng bằng tay. (8) 

• Soi hậu môn (Anoscopy): Sử dụng một ống soi ngắn để kiểm tra bên trong hậu môn và phần dưới của trực tràng. (8) 

• Xét nghiệm tế bào hậu môn (Anal Pap test): Trong xét nghiệm Pap hậu môn, lớp niêm mạc hậu môn được lấy mẫu bằng cách quét nhẹ, sau đó các tế bào lấy được sẽ được phân tích kỹ lưỡng trong phòng thí nghiệm. Xét nghiệm Pap hậu môn có thể được kết hợp với khám trực tràng bằng ngón tay (DRE) hoặc thủ thuật soi hậu môn (anoscopy). (7) 

Ung thư hậu môn có thể điều trị được không? Phương pháp điều trị ung thư hậu môn ở nam giới và nữ giới 

Có thể điều trị với nhiều phương pháp, nhưng các phương pháp điều trị sẽ khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn và vị trí giải phẫu của bệnh (4). Cụ thể như:  

1. Phẫu thuật:  

• Phẫu thuật cắt bỏ tại chỗ (4) 

• Phẫu thuật cắt bỏ trực tràng và hậu môn (9). 

2. Xạ trị, hóa trị (4).  

Cách dự phòng ung thư hậu môn ở nam cũng như phòng vệ HPV 

Nhiễm HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư hậu môn, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào vảy – chiếm khoảng 85% trong tổng số ca ung thư hậu môn (10). Trong số các trường hợp ung thư này, khoảng 90% có sự hiện diện của HPV, và đáng chú ý, hơn 90% trong số đó liên quan đến hai chủng HPV nguy cơ cao là HPV-16 và HPV-18 (10). Nhiều bằng chứng khoa học đã xác nhận mối liên hệ chặt chẽ giữa nhiễm HPV và sự phát triển của ung thư hậu môn. (10) 

Dưới đây là vài biện pháp được các chuyên gia y tế khuyến cáo: 

• Thay đổi lối sống: việc hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ cao đối với ung thư hậu môn. Việc ngừng hút thuốc giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc ung thư hậu môn cũng như nhiều loại ung thư khác (11). 

• Các biện pháp truyền thông, giáo dục sức khỏe nhằm giảm lối sống tình dục có nguy cơ cao, quan hệ tình dục an toàn, tránh hoặc làm giảm các yếu tố nguy cơ khác như lập gia đình quá sớm, có con sớm, hút thuốc lá (kể cả chủ động và thụ động). (12) 

• Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy cắt bao quy đầu tự nguyện ở nam giới có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HPV (13). 

• Phòng vệ HPV là một trong những cách giúp dự phòng ung thư hậu môn hiệu quả (10) 

Hiểu rõ cách dự phòng ung thư hậu môn ở nam để tránh hiểm họa khó lường 

Ung thư hậu môn ở nam giới là một bệnh lý có thể được điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thời (3). 

Chủ động bảo vệ sức khỏe ngay hôm nay, hãy tìm địa điểm tư vấn gần bạn nhất tại đây hoặc Tham vấn với chuyên gia y tế! 

Tài liệu tham khảo 

(1) American Cancer Society. Signs and Symptoms of Anal Cancer. https://www.cancer.org/cancer/types/anal-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html. Accessed May 2025. 

(2) Gondal TA, Chaudhary N, Bajwa H, Rauf A, Le D, Ahmed S. Anal Cancer: The Past, Present and Future. Curr Oncol. 2023 Mar 11;30(3):3232-3250. doi: 10.3390/curroncol30030246. PMID: 36975459; PMCID: PMC10047250. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36975459/ 

(3) American Cancer Society. Anal Cancer: Key Statistics. https://www.cancer.org/cancer/types/anal-cancer/about/what-is-key-statistics.html. Accessed May 2025. 

(4) Ramos Santillan V, Kaur A, Menon G, et al. Anal Carcinoma. [Updated 2025 Apr 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441891/  

(5) American Cancer Society. What is anal cancer? https://www.cancer.org/cancer/types/anal-cancer/about/what-is-anal-cancer.html. Accessed May 2025 

(6) Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases ("The Pink Book"), 14th ed., Centers for Disease Control and Prevention, 2021.   

https://www.cdc.gov/pinkbook/hcp/table-of-contents/index.html. Accessed 19 August 2024 

(7) American Cancer Society. Can Anal Cancer Be Found Early?. https://www.cancer.org/cancer/types/anal-cancer/detection-diagnosis-staging/detection.html. Accessed May 2025. 

(8) National Cancer Institute. Anal Cancer Treatment (PDQ®)–Patient Version. February 28, 2025. https://www.cancer.gov/types/anal/patient/anal-treatment-pdq. Accessed May 2025. 

(9) Gopal Menon; Rui Wei; Richard Bamford, Abdominoperineal Resection - StatPearls. NCBI Bookshelf. October 29, 2024. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK574568/. Accessed May 2025. 

(10) PDQ Screening and Prevention Editorial Board. Anal Cancer Prevention (PDQ®): Health Professional Version. 2025 Apr 8. In: PDQ Cancer Information Summaries [Internet]. Bethesda (MD): National Cancer Institute (US); 2002-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK179253/. Accessed May 2025. 

(11) America Cancer Society. Can Anal Cancer Be Prevented?. https://www.cancer.org/cancer/types/anal-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html. Accessed May 2025. Accessed May 2025. 

(12) Bộ Y tế Việt Nam. Hướng dẫn dự phòng & kiểm soát ung thư cổ tử cung. Ban hành kèm theo Quyết định số: 3792/QĐ-BYT ngày 17 tháng 12 năm 2024   

(13) World Health Organization. Human Papillomavirus (HPV) and Cervical Cancer. 5 Mar. 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer. Accessed 29 May 2025.